Ergenlerde Sınav Kaygısı

Ergenlerde sınav kaygısı, bireylerin sınav öncesi veya sırasında yoğun endişe ve başarısızlık korkusu yaşaması bireyin aşırı bir şekilde kaygı duymasına yol açar. Bu durum bireyin edinmiş olduğu bilgiyi sınav esnasında etkili bir şekilde kullanamamasına neden olan bir sorun olarak tanımlanabilmektedir.

Sınav kaygısı bireyin sınava yüklediği anlama bağlıdır. Sınav kaygısı yaşayan öğrencinin sınavda dikkatinin dağılmasına, motivasyonunun düşmesine ve olumsuz düşüncelerin oluşmasına sebep olur. Sınav kaygısı sonucunda duygusal, fiziksel ve davranışsal tepkiler oluşabilir. Başarı beklentisi sınav kaygısını etkiler. Sınav kaygısını fazla yoğun yaşayan bir öğrenci kendisini bilişsel olarak yeterince ortaya koyamadığı için düşük bir performans sergiler. Yani kaygı arttıkça, başarı azalır. Kaygı duygusal olarak, üzüntü, sıkıntı, korku, gerginlik, endişe ve çaresizlik olarak ortaya çıkar. Fiziksel olarak, hızlı kalp atışı, titreme, terleme, ağız kuruluğu, bayılma görülür. Davranışsal olarak, kaygı başarıda olumsuz etkilere sahiptir. Öfkeli olmak, ders çalışmayı bırakmak, okula gitmeme gibi davranışlar sergilerler. Sınav kaygısı yaşayan bireyler verimsiz ders çalışma alışkanlıklarına sahiptirler. Planlı ve programlı olarak çalışamazlar. Bu davranış biçimi onların başarısız olmalarına sebep olur. Ancak bazı öğrencilerde yeterli düzeyde sınav kaygısı öğrenciyi çalışmaya teşvik eder ve başarısında olumlu artışlar gözlemlenmektedir.

Ergenlerde Sınav Kaygısının Nedenleri

Sınav kaygısını etkileyen birçok sebep bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; bireyin potansiyelinin üzerinde akademik beklentisinin olması, kişilik özellikleri, kültürel faktörler, plansız olması ve nasıl çalışılacağını bilememesi, hedefin net bir şekilde belirlenmemesi, aile yapısı, arkadaş çevresi, öğretmen baskısı, ceza, olumsuz ve kırıcı, kıyaslayıcı konuşmalar sınav kaygısının ortaya çıkmasına sebep olur. Ayrıca yetersizlik, ceza beklentisi, çaresizlik, benlik saygısında azalma, somatik bazı öğrenilmiş belirtiler olmaktadır. Kaygı düzeyi arttıkça öğrenilen bilgi bellekten geri getirilmekte zorluk çeker ve hatırlanmaz. Sınav kaygısı günlük yaşamı da etkiler. Bireyin dikkati kolayca dağılır, sinirli ve endişeli olurlar. Kendileriyle ilgili sürekli başarısız olma gibi olumsuz düşüncelere sahiptirler. Kaygı halindeki bireyde duygular kontrolün dışındadır. Sınav kaygısı yaşayan öğrenci ders çalışmak ister fakat çalışamaz ya da sınav anında bilgileri hatırlamakta zorluk çeker. Bu olumsuz durumların tekrarlanacağı düşüncesi ile tekrar hatalar yapılır ve sınav kaygısı yaşanır. Sınav kaygısını oluşturan düşüncelerimizdir. Bilişsel davranışçı terapiye göre hatalı düşünceler kaygıya sebep olur. Bu yüzden sınav kaygısına sebep olan düşüncelerin yeniden düzenlenmesi gerekir. Anne babadaki mükemmeliyetçi tavır ve beklentinin fazla olması ergeni psikolojik ve sosyal olarak etkiler. Anne babanın bu tavırları sınav kaygısını tetikleyen önemli faktörlerden biridir. Sınavlardaki en ufak bir başarısızlık hem çocuğun hem de ebeveynin her şeyin sonu gibi algılamasına sebep olur. Bu algı da kaygı seviyesinin yoğun olarak yaşanması anlamına gelmektedir. Ancak her zaman anne baba tutumları çocuklarda sınav kaygısı oluşturacak diye bir kural yok. Sınav kaygısını etkileyen sebeplerden bir diğeri de öğretmendir. Ergenin öğretmenden aldığı destek onun motivasyonunun daha çok artmasını sağlar. Çocuğun öğretmenini sevmesi derse daha aktif katılmasında ve daha başarılı olması bir etken olarak gösterilmektedir. Öğretmen, ergene baskı yapmak, umursamamak, kıyaslamak, aşağılayıcı konuşmak ya da tehdit etmek yerine destekleyici olmalı. Öğretmen tarafından değerlendirilirken arkadaşlarının yanında yanlış cevaplarsam ve dalga geçerlerse gibi olumsuz düşüncelere kapılmak ergende kaygının daha çok artmasına sebep olur.

Ergenlerde Sınav Kaygısının Belirtileri

Sınav kaygısı yaşayan ergenlerde görülebilecek belirtiler şunlardır:

• Fiziksel Belirtiler: Kalp çarpıntısı, terleme, mide bulantısı, baş ağrısı, kas gerginliği.
• Duygusal Belirtiler: Yoğun endişe, huzursuzluk, sinirlilik veya çaresizlik hissi.
• Bilişsel Belirtiler: Düşünceleri toparlamada zorluk, dikkat dağınıklığı, "başaramayacağım" düşünceleri.
• Davranışsal Belirtiler: Ders çalışmayı erteleme, sınavdan kaçınma, sık sık ağlama ya da öfkelenme.

Bu belirtiler sınav öncesinde ve sırasında artabilir, ergenin hem akademik hem de sosyal hayatını olumsuz etkileyebilir.

Psikologlar Ergenlere Sınav Kaygısı Konusunda Nasıl Yardımcı Olur?

1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):
   • Kaygıya neden olan düşünce kalıplarını belirlemek ve daha yapıcı düşünceler geliştirmek için kullanılır.
2. Gevşeme Teknikleri:
   • Derin nefes alma, kas gevşetme ve meditasyon gibi yöntemlerle bireyin rahatlaması sağlanır.
3. Zaman Yönetimi ve Planlama:
   • Sınav hazırlığı sürecinde etkili çalışma teknikleri ve planlama becerileri kazandırılır.
4. Motivasyon Artırma:
   • Bireyin öz güvenini artırmak ve sınavlara daha olumlu bir yaklaşımla hazırlanmasını sağlamak için destek verilir.
5. Aile ve Öğretmen Desteği:
   • Ergenin çevresindeki bireylere rehberlik edilerek, kaygıyı artıran unsurların azaltılması hedeflenir.

Sınav Kaygısı Yönetilebilir

Sınav kaygısı, doğru yöntemlerle ele alındığında kontrol altına alınabilir ve bireyin sınav performansı iyileştirilebilir. Eğer çocuğunuzda sınav kaygısı belirtileri fark ediyorsanız, bir uzmandan destek almayı düşünün. Psikologlar, bu sürecin daha sağlıklı bir şekilde yönetilmesine yardımcı olabilir. Detaylı bilgi edinebilmek için iletişim adreslerimizden bizlere ulaşabilirsiniz.